Το εργοστάσιο Χαρτοποιίας στις Ροβιές το 1934 από το Ριζοσπάστη

 

Ψάχνοντας, βρήκα ένα άρθρο του Ριζοσπάστη πριν σχεδόν 8 δεκαετίες. Πριν παρουσιάσω τα κύρια σημεία του δε μπορώ να αποφύγω ένα μικρό σχολιασμό.
Έμεινα έκπληκτος από την σαφή ταξική μεροληψία του κειμένου. Ο ανταποκριτής μιλά σε πρώτο ενικό για τους εργάτες. «Τα χώνει» στον εργοστασιάρχη, στο διευθυντή, στους χαφιέδες (ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΚΑΙ ΚΑΤΟΝΟΜΑΖΕΙ), μιλά με ειρωνεία για την δικαιοσύνη, τα φάρμακα (σπεσιαλιτέ τα ονομάζει) την εκκλησία. Και ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ ΛΥΣΕΙΣ. Απτές, καθημερινές. Που μπορούν να γίνουν σήμερα. Χωρίς να αλλάξει η κυβέρνηση, να ψηφίσεις Κάπα-κάπα, να περιμένεις να έρθει ο σοσιαλισμός και η Δευτέρα παρουσία.

Προχωρώ σε εκτενή αποσπάσματα του άρθρου…    

Είναι Κυριακή 24 Ιουνίου 1934 ο Ριζοσπάστης με τηλεγράφημα του ανταποκριτή του από τη Λίμνη με ημερομηνία την προηγουμένη 23 Ιούνη έχει άρθρο για τις συνθήκες εργασίας στο εργοστάσιο χαρτοποιίας Ροβιών. Ο τίτλος είναι εύγλωττος «Χαρτοποιία Ροβιές- ένα εργοστάσιο εξόντωσης.» και συνεχίζει στον υπότιτλο  «Τα δυστυχήματα, η φθίση, τα μικρά μεροκάματα θερίζουν τους εργάτες. Καμιά  προφύλαξη και  περίθαλψη»

Όπως μας πληροφορεί το άρθρο, «στο εργοστάσιο δουλεύουν 130 εργάτες, από τους οποίους 12 νέοι, 30 γυναίκες και 18 ανήλικα κορίτσια»

Στη συνέχεια ο ανταποκριτής μιλά σε πρώτο πρόσωπο «Η κατάστασή μας είναι απίστευτα ελεεινή από κάθε άποψη. Το οχτάωρο εφαρμόζετε μόνο στις βάρδιες της συνεχούς δουλειάς χωρίς να λαμβάνετε η ανθυγιεινότητα της εργασίας. Όλες οι άλλες βάρδιες δουλεύουν 10ωρο και 11ωρο, χωρίς κι εδώ να γίνετε καμία διάκριση μεταξύ ενηλίκων, νέων, γυναικών και μικρών κοριτσιών, που τα περισσότερα είναι μόλις 12 χρονών.»

Πιο κάτω περιγράφει τις συνθήκες εργασίας των εργατών. Οι πλύστρες ανακατεύουν όλη μέρα σεντόνια από τα φθισιατρεία χωρίς καμία προφύλαξη. Βάζουν πλύστρες να κάνουν δουλειά αντρών. Η σκόνη και η υπερκόπωση κάνει τους εργάτες φθισικούς ενώ επειδή δεν τους χορηγούν υποδήματα γίνονται ρευματικοί. «Δεν πάει πολύς καιρός όπου η χαρτοποιητική μηχανή άρπαξε το χέρι του Δημήτρη Δερματάκη και το μετέβαλε σε χαρτί. Επίσης οι εργάτες της πρέσας πότε- πότε κόβουν και από κανένα χέρι από την έλλειψη προφυλακτικών μπροστά στα λεπίδια»

Αφού συνεχίζει την περιγραφή με τα μελανότερα χρώματα στην επόμενη παράγραφο με τίτλο ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ αναφέρετε στην διεύθυνση της επιχείρησης κάνοντας ένα δυνατό κοντράστ. «Ο διευθυντής της εταιρίας Γ. Σταυρινούδης, όταν δεν γλεντάει στα ταξειδάκια που κάνει, βρίζει με το χυδαιότερο τρόπο τους εργάτες, τους χτυπάει, τους υποχρεώνει να τον χαιρετάνε στρατιωτικά και τους σχολάει με το παραμικρό. Για να μαθαίνει κάθε κίνηση των εργατών ενάντια στο απάνθρωπο και χτηνώδικο αυτό καθεστώς έχει δημιουργήσει ολόκληρο δίχτυ χαφιεδισμού με τη μέθοδο της κουμπαριάς. Σε κάθε τμήμα έχει κι από ένα κουμπάρο βαφτίζοντας παιδιά ή στεφανώνοντας εργάτες, που τους χρησιμοποιεί για χαφιέδες»

Κατόπιν ο Ριζοσπάστης κάνει κάτι αδιανόητο για τα σημερινά δεδομένα. Κατονομάζει τους χαφιέδες και τους δίνει. « Τέτοια όργανα είναι οι τρεις αδελφοί Δερματάκηδες, ο θερμαστής Μιλτιάδης και ο μηχανικός Αντ. Τσέκος. Οι εργάτες να τους προσέχουν» και αφού μιλά για τις γελοίες αφορμές που επιβάλλονται πρόστιμα αργίες ή απολύσεις  καταλήγει η παράγραφος «…τρομοκρατία εξασκούν και τα τσιράκια του διευθυντή Δασκαλάκης, Δερματάκηδες και η επιστάτρια των γυναικών, που βρίζουν τους εργάτες πάνω στη δουλειά και εχτελούν τα χαφιεδικά τους καθήκοντα.»

Κατόπιν, κάτω από τον τίτλο «ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ»  μιλά για την απουσία ουσιαστικά της περίθαλψης και γράφει «Δεν υπάρχει ταμείο περίθαλψης. Άμα αρρωστήσει κανένας, ύστερα από πολλές διατυπώσεις κι όταν κοντεύει να πεθάνει αναγκάζεται η εταιρία να διαθέσει γιατρό, μα και πάλι δεν επιτρέπουν στο γιατρό να διαθέσει τα φάρμακα που χρειάζονται, αν και υποχρεώνεται ο εργάτης να πληρώσει τη μισή αξία των σπεσιαλιτέ. Στους τραυματίες και σε εκείνους που σακατεύονται δεν δίδεται καμία αποζημίωση, όσοι δε κατέφυγαν στα δικαστήρια γνώρισαν από κοντά το χαρακτήρα της αστικής δικαιοσύνης...»

Παρακάτω όταν γίνεται αναφορά στα συσσίτια και στα σκουληκιασμένα όσπρια που τους προσφέρουν αναφέρετε στην υποκρισία της νηστείας. «Πρέπει να σημειώσουμε ότι το εορτολόγιο εφαρμόζετε αυστηρά. Μόλις αρχίσουν οι λογιών- λογιών σαρακοστές κόβεται αμέσως το κρέας και το λάδι από το συσσίτιο για να αντικατασταθούν με σάπιες ελιές και χαλβαδάκι. Η ευεργετική όμως επίδραση της εκκλησίας γίνετε  ακόμη μεγαλύτερη με τους αναγκαστικούς εράνους που κάνει ο διευθυντής υπέρ της εκκλησιάς του χωριού της οποίας είναι επίτροπος»

Στην παράγραφο με τίτλο ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ γράφει. «Κοντά στο εργοστάσιο έχει χτιστεί προσφυγικός συνοικισμός από την ΕΑΠ (σημείωση. Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων) όχι για την αγροτική αποκατάσταση των προσφύγων, αλλά ύστερα από ενέργειες του εργοστασιάρχη Κατακουζηνού, για να προμηθευτεί φτηνά εργατικά χέρια στο χαρτοποιείο. Για το σκοπό αυτό απαλλοτριώθηκε ένα πολύ μικρό κομμάτι, τσιφλίκι εντελώς άγονο, σε τρόπο ώστε να μη μπορούν να ζήσουν οι κληρούχοι και να αναγκάζονται να δουλέψουν στο εργοστάσιο.

Επίσης κοντά στο εργοστάσιο η εταιρία διαθέτει κάτι μικρά δωμάτια κοτέτσα- σταύλους μέσα στα οποία στιβάζονται 4-5 και σε πολλά 6 εργάτες, είναι τόσο ανθυγιεινά που η παραμονή κει μέσα καταντάει μαρτύριο. Αφόρητη ζέστη το καλοκαίρι, ξεπάγιασμα το χειμώνα χωρίς η εταιρία να δίνει μια οκά ξύλα.

Για τα τσιράκια της όμως διαθέτει διπλές κάμαρες με κουζίνες, πλυσταριά, φωτισμό, καύσιμη ύλη και κάθε άλλη ευκολία.

Αποτέλεσμα της γενικής αυτής κατάστασης, των εξευτελιστικών μεροκάματων, των περικοπών με τα βαριά πρόστιμα και της μη κανονικής πληρωμής, είναι οι εργάτες να βρίσκονται πάντα χρεωμένοι στην εταιρία και τους μπακάληδες απ’ τους οποίους αναγκάζονται να παίρνουν τα παληοπράμματά τους.

Το άρθρο καταλήγει καλώντας τους εργάτες σε εξέγερση. Αλλά και προτείνοντας συγκεκριμένα μέτρα. (χωρίς να τους καλεί είτε να ψηφίσουν το κόμμα, ούτε να τους λέει ότι αυτά θα λυθούν στο σοσιαλισμό) «Η κατάσταση αυτή θα διορθωθεί μονάχα  όταν ξεσηκωθούν όλοι οι εργάτες και οι εργάτριες για να διεκδικήσουμε: Αύξηση 50%. 8ωρο, προφυλακτικά μέτρα (μάσκες, φόρμες, γάντια, εξανεμιστήρες κλπ) κατάπαυση της τρομοκρατίας, των προστίμων και των απολύσεων, δωρεάν γιατρική περίθαλψη, θρεπτικό και μπόλικο συσσίτιο, ανθρώπινες κατοικίες και κατάργηση των εράνων για την εκκλησία»